Korzeni Tang Soo Do należy poszukiwać na największej wyspie archipelagu Ryukyu – Okinawie. Na początku XIV wieku ukształtowały się tu Trzy Królestwa, płacące trybut chińskiemu cesarzowi. Pod koniec lat 20-tych XV wieku królestwa te zostały zjednoczone przez władcę Sho Hashi, który ustanowił stolicę w Shuri. Na przełomie XV i XVI wieku Okinawa podporządkowała sobie całość Archipelagu Ryukyu.
W 1609 roku Archipelag Ryukyu został najechany przez wojska klanu Shimazu z Satsumy (obecna prefektura Kagoshima). Królestwo od tego czasu pozostawało w podwójnej zależności trybutarnej od Chin i od klanu Shimazu, cieszyło się jednakże pełną autonomią. Co najmniej od XVII wieku na Okinawie rozwija się lokalna sztuka walki inspirowana chińskimi wzorcami. Jej najwcześniejszymi historycznie udokumentowanymi praktykami byli: Chatan Yara i Wang Ji.
Chatan Yara urodził się w Shuri w 1668 roku. W wieku 12 lat został wysłany do prowincji Fujian w Chinach dla zdobycia wykształcenia. W czasie pobytu w Chinach uczył się ponoć sztuki walki u mistrza Wong Chung Yoh. Do Shuri wrócił około roku 1700. W międzyczasie, w roku 1683 w wiosce Tomari osiedlił się chiński dyplomata Wang Ji. Miał on nauczyć miejscowych mieszkańców formy (kata/hyung) Wang Shu.
Około roku 1756 na Okinawę przybył chiński ambasador Kwang Shan Fu (Kong Sang Koon). Znany na wyspie jako Kushanku. Pochodził z prowincji Fujian. Data jego urodzenia jest nieznana. W Fujian nauczył się stylu Białego Żurawia (Bai He Quan). Na Okinawie przekazał swą sztukę urodzonemu w 1733 roku w wiosce Akata niedaleko Shuri, Kanga Sakugawie. Najwybitniejszym uczniem Sakugawy był z kolei urodzony w 1798 we wsi Yamagawa pod Shuri, Sokon Matsumura. W 1816 r Matsumura rozpoczął karierę dyplomatyczną na dworze króla Sho Ko. Wkrótce został szefem wyszkolenia instruktorów sztuk walki na dworze oraz osobistym ochroniarzem króla. Po śmierci Sho Ko służył dwóm kolejnym królom Ryukyu: Sho Iku oraz Sho Tai. W ramach swych obowiązków odbywał między innymi podróże do chińskiej prowincji Fujian i do japońskiej Satsumy. W Chinach studiował Quan Fa, a w Japonii szukę walki mieczem szkoły Jigen-ryu. Matsumura uczył się także u chińskiego żeglarza, być może pirata, o imieniu Chinto, którego okręt rozbił się na wybrzeżu Tomari. Najbardziej legendarnym uczniem Sokona Matumury był Anko (Yasutsune) Itosu (1831-1915) urodzony w wiosce Gibo pod Shuri.
W 1879 r całe królestwo Ryukyu zostało formalnie zaanektowane przez Japonię i nazwane Prefekturą Okinawy. Króla zmuszono do przesiedlenia do Tokio pozbawiając go tytułu.
W latach 1901-1905 roku mistrz Itosu zabiegając o wprowadzanie lokalnej sztuki walki do programu nauczania szkół na Okinawie stworzył na bazie starej formy Kushanku (Kong Sang Koon) pięć prostych form Pinan (Pyung Ahn). Prawdopodobnie wtedy również i w tym samym celu – uproszczeniu, aby lepiej nadawało się do nauki w szkole – Itosu „pociął” jedną długą formę Naihanchi na trzy krótsze i prostsze: Naihanchi Shodan, Naihanchi Nidan i Naihanchi Sandan.
Innym ważnym uczniem Matsumury był Anko (Yasutsune) Asato (1827-1906), arystokrata sprawujący władzę nad wsią Asato, znajdującą się w połowie drogi między Naha i Shuri. Asato i Itosu byli z kolei nauczycielami Gichina Funakoshi (1868 – 1957). W 1922 roku Funakoshi wyjechał do Japonii, gdzie rozpoczął nauczanie sztuki walki.
Charakterystyczną i dość kontrowersyjną cechą działań Gichina Funakoshiego była próba japonizacji sztuki i oderwania jej od chińskich korzeni. Widać to przede wszystkim w zmianie nazwy. Na Okinawie nazwę tę zapisywano chińskimi glifami w następujący sposób: 唐 手 co można przetłumaczyć jako „Chińska Ręka”. Ponieważ pismo chińskie jest pismem ideograficznym, więc jego znaki można odczytać w dowolnym języku. Jeśli powyższy zapis odczytamy po chińsku to otrzymamy fonetyczne brzmienie: „tang szu”, po koreańsku natomiast będzie to „tang su”, po okinawsku „to te”, a po japońsku „kara te”. Widzimy więc, że pozornie różne terminy: karate(do), tote i tangsu(do) to w istocie zawsze jeden i ten sam termin. Funakoshi wykorzystał fakt, że w języku japońskim istnieje homofon „kara” oznaczający „pustkę”. Zmienił on pierwszy znak 唐 na zupełnie inny, ale o tej samej wartości fonetycznej znak: 空. Nowy termin po japońsku odczytuje się dalej jako „karate”, ale po chińsku: „kong szu” a po koreańsku: „kong su”.
Ponadto Funakoshi dodawał konsekwentnie znak 道, czyli „do” (po chińsku: „tao”) dla podkreślenia aspektu doskonalenia charakteru w praktykowaniu karate. Szkołę Funakoshiego nazwano Shotokan, czyli budynek Shoto. „Shoto”, było literackim pseudonimem Funkoshiego z czasu jego życia na Okinawie.
Karate, jakiego nauczał Funakoshi w Japonii różniło się od tego, jakiego sam nauczył się na Okinawie. Uprościł on dawne formy do niezbędnego minimum, Kolejne zmiany wprowadził syn Gichina Funakoshi – Gigo. Obniżył pozycje, zwiększył rolę technik nożnych i wprowadził kopnięcia na „długim biodrze” (inspirując się francuskim savate).
W roku 1910 do Cesarstwa Japonii zostaje przyłączona Korea. Od tego czasu wyjazd do Japonii umożliwia wielu młodym Koreańczykom zdobycie dobrego wykształcenia. W 1926 roku do Tokio przybywa pochodzący z Seulu Won Kuk Lee i rozpoczyna trening karate po okiem Gichina i Gigo Funakoshich. Do Korei wraca w latach czterdziestych ze stopniem 3 dan i zakłada w Seulu szkołę Chungdokwan (Szkoła Błękitnej Fali). Pod względem technicznym jest to wierna kopia Shotokanu w wersji Gigo Funakoshi. W przeciwieństwie do Funakoshich Lee zapisywał nazwę karate zgodnie ze starszą wersją, używając jako pierwszego znaku: 唐 („Chiny”) zamiast 空 („Pustka”). Podobnie jak Funakoshi, natomiast, dodawał do zapisu znak: 道, („Droga”, „Sztuka”). Cały zapis odczytany po koreańsku brzmiał: „tangsudo” (w transkrypcji angielskiej: „tangsoodo”). Równolegle z Lee, karate/tangsoodo zaczęli nauczać na Półwyspie inni Koreańczycy powracający z Japonii, zwykle również uczniowie Funakoshich. Pewnym wyjątkiem jest tu szkoła Moo Duk Kwan („Szkoła Cnoty Wojennej”) założona w 1945 roku przez Mistrza Hwang Kee (1914-2002).
Kee nigdy w Japonii nie był. Przyszły mistrz Kee urodził się w Jang Dan, w okupowanej przez Japonię Korei. Na początku lat trzydziestych XX-go wieku wyjechał do Mandżurii (również kontrolowanej wówczas przez Japończyków), aby podjąć pracę na Kolei Południowo-Mandżurskiej. W Mandżurii jak deklaruje ćwiczył sztuki walki pod okiem chińskiego mistrza Yang Kuk Jin. Poza nauczaniem Jina źródłem wiedzy Kee o sztukach walki były, również książki o karate, jakie znalazł w lokalnej bibliotece stacji kolejowej na której pracował.
W 1937 roku Hwang Kee powraca do Korei. W 1945 roku otwiera swoją szkołę Moodukkwan (popularnie zapisywana jako Moo Duk Kwan). Syllabus szkoły Moodukkwan nie różni się od syllabusa pozostałych koreańskich szkół wywodzących się z Shotokanu.: Chungdokwan, Songmookwan, Jidokwan i Changmookwan. Wszystkie te szkoły w tym czasie używają, jako swego zbiorczego określenia, wymiennie zapisów: 唐 手 道 i 空 手 道, co po koreańsku jest odczytywane odpowiednio jako „tangsudo” (najczęściej zapisywane jako Tang Soo Do) i kongsudo (zapisywane popularnie jako Kong Soo Do). Zapis czytany po japońsku w obu przypadkach brzmi „karatedo”.
Sytuacja zmienia się w po wojnie koreańskiej. Powstają nowe szkoły. Wśród nich najważniejsza okaże się Ohdokwan. założona w 1955 przez generała Choi Hong Hi (1918-2002) posiadacza stopnia 2-go dan w Shotokanie. Choi chcąc zatuszować japońskie pochodzenie koreańskiego karate proponuje zmienić jego ogólną nazwę z tangsoodo/kongsoodo na taekwondo („sztuka nóg i pięści”). Wkrótce potem następuje kilkuletni okres dominacji generała Choi’a w środowisku koreańskich sztuk walki.
Hwang Kee nie przyjmuje propozycji Choi’a dotyczącej zmiany nazwy z tangsoodo/kongsoodo. Nie rezygnuje też nigdy z form wspólnych ze szkołami japońskimi. W 1952 roku tworzy siedem dodatkowych form, inspirowanych chińskimi formami i nazywa je Chil Sung. W 1958 roku pod wpływem lektury pochodzącej z końca XVIII wieku koreańskiej księgi o sztukach wojennych – Muye Dobo Tongji, konstruuje kolejnych sześć form o nazwie Yuk Ro.
Po roku 1965 na Hwanga Kee zostają wywierane coraz większe naciski, aby przyłączył się do taekwondo. Szykanowany mistrz przenosi się ostatecznie na stałe do USA.
Koreańskie karate trafia do USA również za sprawą amerykańskich żołnierzy służących w Korei Południowej w latach 50- tych i 60-tych. W amerykańskich bazach
w Korei uczono wtedy klasycznego Chungdokwanu i Moodukkwanu.
Jednym z takich żołnierzy jest Robert Cheezic (ur. 1939) uczeń Shin Jae-Chula (1936-2012), ucznia Hwanga Kee. W 1971 r. R. Cheezic zakłada Cheezic Tang Soo Do Federation.
Autor artykułu dr Michał Pędracki III dan TSD – antropolog, badacz kultur wschodnich.
Bibliografia:
M. Bishop, “Okinawan Karate” , 1999,
K.M Lee, K.W, Sik “A Modern History of Taekwondo” 1999,
S. Nagamine , “Okinawan Karate- do “1976.
Ostatni wywiad GM Cheezica z października 2021, który był nagrany z okazji 75lecia Tang Soo Do Moo Duk Kwan. Opowiada w nim o swojej drodze Tang Soo Do i o relacjach z Polakami.
Film można obejrzeć z napisami polskimi napisami (należy włączyć funkcję napisy, następnie automatyczne tłumaczenie).